چند وقتی می شد که استرس امان خواب را از من نگرفته بود تا این که در آخرین روز های بهار امسال، باز هم توفیق اجباریِ گذراندن چند شب پرکار نصیبم شد. بعد از صبح کردن یکی از سخت‌ترینِ این شب ها، در حالی که در افق نه‌چندان مسطح شهر، پیشانی غبارگرفته خورشید دیده می‌شد؛ ذهنم که نسبت به خستگی اش هنوز بیش از اندازه فعال بود، نمی توانست دربرابر مرور آمار و ارقام حیرت‌آور فعالیت های خورشید مقاومت کند.
تبدیل ۶۰۰ میلیون تن هیدروژن به ۵۹۶ میلیون تن هلیوم و تبدیل ۴ میلیون تن باقی مانده به انرژی در هر ثانیه، حقیقتی نیست که تکرار کردن آن به این زودی ها شما را خسته کند. به ویژه وقتی بدانید سهم زمین در هر ثانیه فقط حدود ۱.۶ کیلوگرم از هیدروژنی است که طبق رابطه معروف اینشتن E=mc2 به انرژی تبدیل می شود. خورشیدی که با کم کردن تقریبا ۱۳۸ تن از جرمش در شبانه روز، ۳.۵ میلیارد سال است که حیات زمین را پشتیبانی می کند، در آن لحظات دوست داشتنی ترین جسمی بود که در افق دید داشتم.
خورشید ۴.۶ میلیارد سال عمر دارد و تا ۵ الی ۶ میلیارد سال دیگر هم می تواند به سوزاندن هیدروژن ادامه دهد. بعد از آن، هسته خورشید سوخت (هیدروژن) کافی برای ادامه همجوشی هسته ای نخواهد داشت. در این شرایط لایه های بیرونی ستاره گرمتر شده و تبدیل به نیروگاه هسته ای جدیدش می شوند. به این ترتیب خورشید از مرگ گریخته و به زندگی ادامه خواهد داد. برای سیاره های اطراف، اینگونه رستاخیز ها از مرگ ستاره هم شوم تر هستند. چرا که خورشیدِ پیر ما بیشتر و بیشتر منبسط شده و ممکن است تا مدار زهره یا حتی زمین هم پیشروی کند. در این حالت خورشید تبدیل به یک «غول سرخ» می شود.
اما واقعا دلیلی ندارد که کسی نگران مرگ خورشید باشد. چرا که مدت ها قبل از آن، زمین دست به خودکشی می زند. بیشتر سیاره های سنگی در هنگام تولد، پذیرای آب هم هستند اما بر حسب فاصله‌شان از خورشید یا آن را از دست می دهند یا یخ می زنند. زمین در فاصله ای از خورشید به نام «محدوده حیاتی» یا «محدوده گلدیاک» قرار گرفته. سیاره هایی که در این محدوده قرار دارند، می توانند مایه حیات را مایع نگه دارند. قبلا تصور می شد که زمین در وسط محدوده گلدیاک است اما یافته ها نشان می دهند که زمین به لبه داخلی این محدوده نزدیک است. با ادامه روند نزدیک شدن به خورشید تا ۱.۷ میلیارد سال دیگر، زمین یک سیاره مرده خواهد بود.
صبر کنید! برای موجودات پرسلولی پایان زودتر از اینها فرا می رسد. نکته ای که معمولا در این آخرالزمان یابی ها در نظر گرفته نمی شود، روشن‌تر و گرمتر شدن خورشید است. در ۵۰۰ میلیون سال آینده روشنایی خورشید تا ۱۰ درصد بیشتر خواهد شد. نتیجه؟ دسته ای از باکتری ها که «ترموفیل» یا «گرمادوست» نام دارند، قادرند در دما های بالا (مثلا آب جوش) به زندگی ادامه دهند. اینک به تنها بازماندگان حیات سلام کنید.
بد نیست قبل از خوش‌بینی نسبت به میلیون سال های آینده، نگاهی به حدود ۷۰ هزارسال پیش بیاندازیم. زمانی که فوران عظیم آتشفشانی در اندونزی با آزاد کردن بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر مکعب خاکستر، سدی در برابر نور خورشید ساخت و دمای زمین را حدود ۴ درجه پایین آورد. این تغییر دما برای اجداد ما فاجعه بار بود. جمعیت اجداد انسان در آن زمان تنها حدود ده هزار نفر تخمین زده می شود. هرچند کشمکش های علمی سر جزئیات این موضوع هنوز فروکش نکرده اند، دوره های تغییرات دما در ۵۰۰ میلیون سال گذشته (که بیشتر به سوی خنک شدن بوده اند) به انقراضات جمعی عظیمی دامن زده اند.
پس عادلانه است اگر بگوییم: پایان از آن چه فکر می کنید، به شما نزدیک تر است.
در ادامه با علمو همراه باشید.
